ਜਾਣੋ ਕਿਵੇਂ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸਾਦ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ
ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ‘ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸਾਦ’ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾ ਦਾ ਅਨੰਦ ਮਾਣ ਕੇ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਮਾਨਤਾ ਦੀ ਸੱਚੀ ਸਿੱਖ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਇਸਨੂੰ ਹੋਰਾਂ ਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਚਲੋ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਭੇਟ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਤੇ ਇੱਕ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰਦੇ ਹਾਂ।
ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ‘ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸਾਦ’ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ‘ਚ ਭਗਤੀ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਦਾ ਇਕ ਅਨੋਖਾ ਰੂਪ ਹੈ। ‘ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸਾਦ’ ਇਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਹਲਵਾ ਹੈ ਜਿਸ ਚ ਲਗਭਗ ਕਣਕ ਦਾ ਆਟਾ, ਦੇਸੀ ਘਿਉ ਅਤੇ ਖੰਡ ਲਗਭਰ ਬਰਾਬਰ ਮਾਤਰਾ ਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਦੋ ਮੰਜ਼ਲੀ ਰਸੋਈ ਚ ਪ੍ਰਸਾਦ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ‘ਪਰਸ਼ਾਦ’ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੁਪਹਿਰ 12.30 ਵਜੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਰ ਰਾਤ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ਕਿਵੇਂ ਬਣਦਾ ਹੈ ‘ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸਾਦ’ ?
‘ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸਾਦ’ ਨੂੰ ਲੰਗਰ ਹਾਲ ਦੀ ਖਾਸ ਆਟੇ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੇਸੀ ਘਿਉ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਕੜਾਹੀ ਵਿੱਚ ਪਾ ਕੇ ਗਰਮ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਘਿਉ ਦੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਗਰਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਟਾ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਆਟਾ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭੁੰਨ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਖੰਡ ਦਾ ਘੋਲ ਜੋ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ ਤੇ ਬਰਾਬਰ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਪ੍ਰਸਾਦ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਵੇਲੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਜਾਂ ‘ਸਤਿਨਾਮ-ਵਾਹਿਗੁਰੂ’ ਦਾ ਜਾਪ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਿਵੇਂ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ‘ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸਾਦ’ ?
ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਸਨੂੰ ‘ਦੇਗ’ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਧਾਰਮਿਕ ਤਲਵਾਰ ਜਾਂ ਕਿਰਪਾਨ ਨਾਲ ਇੱਕ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਸਿੱਖ ਵੱਲੋਂ ਗੁਰੂ ਦੇ ਨਾਮ ਭੋਗ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਰਸੋਈ ਵਿਚ ਇਕ ਰਸੋਈਏ ਭੂਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕਰੀਬ 1.30 ਵਜੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ‘ਪ੍ਰਕਾਸ਼’ ਜਾਂ ‘ਪ੍ਰਕਾਸ਼’ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ‘ਦੇਗ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਸਥਾਨ ਵਿਚ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਸ ਸੰਗਤ ਲਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਬਰਤਨ ਧੋਣ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਕਿਵੇਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ‘ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸਾਦ’ ?
ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਹੋਰਾਂ ‘ਚ ਵੰਡਨ ਲਈ ‘ਦੇਗ ਲੈਣ ਵਾਸਤੇ ਪੈਸੇ ਅਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।’ਸੇਵਾਦਾਰ’ ਸਟੀਲ ਦੀ ਥਾਲੀ ਜਾਂ ਪੱਤੇ ਦੇ ਬਣੀ ਥਾਲੀ ਚ ‘ਦੇਗ’ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਸੇਵਾਦਾਰ ਕਿਰਪਾਨ ਨਾਲ ਦੇਗ ਨੂੰ ਛੂਹ ਕੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਨੂੰ ਭੇਟ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਨਿਮਰਤਾ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਵਜੋਂ ਸੰਗਤ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਇਸਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।ਪਰਸ਼ਾਦ ਨੂੰ ਇਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਪ੍ਰਾਹੁਣਚਾਰੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ.। ਸੇਵਾਦਾਰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਪਰਸ਼ਾਦ ਦੇਣ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਰਮ ਜਾਂ ਜਾਤ ਦਾ ਹੋਵੇ।
ਪਿੰਨੀ ਪ੍ਰਸਾਦ
ਪਿੰਨੀ ਪ੍ਰਸਾਦ 2012 ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸਾਦ ਦਾ ਇਕ ਹੋਰ ਰੂਪ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਦੇਸੀ ਘਿਉ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਪਾਈਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਚਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਸਨੂੰ ਦੂਰ ਦੇ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਵਜੋਂ ਲਿਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।ਪਿੰਨੀ ਪ੍ਰਸਾਦ ਦੇ ਕਾਊਂਟਰ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢੀ ਬੇਰੀ ਜੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹਨ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਸ ਨੂੰ ਪੈਕਟਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇਕੋ ਰਸੋਈ ਵਿਚ ਤਿਆਰ ਅਤੇ ਪੈਕ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸਾਦ ਬਣਦਾ ਹੈ।
ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਖਪਤ
ਦੇਸੀ ਘੀ: 383 ਕੁਇੰਟਲ
ਖੰਡ: 383 ਕੁਇੰਟਲ
ਆਟਾ: 434 ਕੁਇੰਟਲ
ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀ ਰਕਮ (ਔਸਤ) ( ਜੋ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਭੇਟਾਂ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਨ )
ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸਾਦ: 8 ਲੱਖ ਰੁਪਏ
ਪਿੰਨੀ ਪ੍ਰਸਾਦ: 2 ਲੱਖ ਰੁਪਏ
(100 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਮਤਲਬ ਇੱਕ ਕੁਇੰਟਲ)
